เครื่องปั่นเหวี่ยงตกตะกอน (Centrifuge)
เครื่องปั่นเหวี่ยงตกตะกอน (Centrifuge) คืออะไร ?
เครื่องปั่นเหวี่ยงตกตะกอน (Centrifuge) คือ เครื่องมือที่สร้างแรงเหวี่ยงหนีศูนย์กลาง โดยเกิดจากการหมุนรอบจุดหมุนในความเร็วรอบสูง เป็นเครื่องมือที่ช่วยเร่งอัตราการตกตะกอนของอนุภาคหรือสารที่ไม่ละลาย ออกจากของเหลวหรือใช้เพื่อแยกของเหลวหลายๆ ชนิดที่มีความถ่วงจำเพาะต่างกันหรืออาจแยกเป็นชั้นทำให้สารละลายเข้มข้นขึ้น ฯลฯ เครื่องมือนี้อาศัยความแตกต่างความหนาแน่นของสารหรืออนุภาค เครื่องหมุนเหวี่ยงตกตะกอนนิยมใช้เพื่อเตรียมตัวอย่างและปั่นแยกสารเพื่อวิเคราะห์อย่างไรก็ตามควรสอบเทียบอย่างสม่ำเสมอ
เครื่องปั่นเหวี่ยงตกตะกอน มีหลักการทำงานอย่างไร
ภายในเครื่องหมุนเหวี่ยงตกตะกอน จะมีแกนหมุนที่เป็นมอเตอร์ไฟฟ้า และเมื่อปล่อยกระแสไฟฟ้าเข้าไป มอเตอร์ก็จะเกิดการเหนี่ยวนำ และทำให้แกนหมุนเคลื่อนที่ โดยความเร็วรอบในการหมุนนั้นถูกควบคุมด้วยวงจรไฟฟ้า สำหรับเวลาที่ใช้ในการหมุนควบคุมด้วยการเปิดและปิดสวิตช์หรือนาฬิกา ซึ่งการใช้เครื่องปั่นเหวี่ยงตกตะกอนควรศึกษาจากคู่มือหรือปรึกษาผู้เชี่ยวชาญเพื่อลดข้อผิดพลาดนอกจากนั้นยังทำให้เกิดความปลอดภัย
เครื่อง Centrifuge ใช้ทำอะไร ?
เครื่องปั่นเหวี่ยงตกตะกอนหรือ Centrifuge ปัจจุบันถูกนำมาใช้ประโยชน์ในอุตสาหกรรมมากมายอาจมีวัตถุประสงค์การใช้งานที่แตกต่างกันออกไป โดยหลักแล้วมีการนำไปใช้งานในอุตสาหกรรมต่างๆ ดังนี้
1.การใช้ในอุตสาหกรรมการแพทย์และยา
การใช้เครื่องปั่นตกตะกอนในอุตสาหกรรมการแพทย์และยา ยกตัวอย่างการนำไปใช้ในอุตสาหกรรมทางการแพทย์ เช่น ใช้ในกระบวนการวิเคราะห์ทางเคมีเพื่อแยกชั้นเลือด ใช้ในกระบวนการวิเคราะห์ทางเคมีเพื่อแยกชั้นไขมันหรือเลือด ใช้ตรวจปริมาตรเม็ดเลือดแดงอัดแน่น เป็นต้น สำหรับการนำไปใช้ประโยชน์ในอุตสาหกรรมยา เช่น กระบวนการกลั่นยา เป็นต้น
2.การใช้ในอุตสาหกรรมอาหาร
เครื่องหมุนเหวี่ยงตกตะกอนหรือ เครื่องปั่นเหวี่ยง Centrifuge ยังถูกนำไปใช้ในอุตสาหกรรมอาหาร ยกตัวอย่างเช่น กระบวนการผลิตอาหารเสริมเพื่อสุขภาพเวย์ โปรตีน โดยนำไปแยกน้ำตาลแลคโตสออกจากเวย์โปรตีน การนำไปแยกผนึกน้ำตาลซูโครสในกระบวนการผลิตน้ำตาลทรายหรือจะเป็นการแยกน้ำมันและไขมัน เป็นต้น
3.การใช้ในอุตสาหกรรมเครื่องดื่ม
การนำเครื่องปั่นเหวี่ยงตกตะกอนหรือเครื่องเซนติฟิว (Centrifuge) ไปใช้ประโยชน์ในอุตสาหกรรมเครื่องดื่ม ยกอย่างเช่น การทำให้น้ำผลไม้ใส การปรับมาตรฐานของน้ำนม การทำให้ไวน์ใส การแยกเอายีสออกจากเบียร์ รวมไปถึงการแยกเอากากออกในกระบวนการสกัดชา กาแฟ เป็นต้น
4.การใช้ทางด้านสิ่งแวดล้อม
ปัจจุบันมีการนำเอาเครื่องปั่นเหวี่ยงตกตะกอนไปใช้ในหน่วยงานสิ่งแวดล้อมภายในอุตสาหกรรมต่างๆ อย่างเช่น การแยกเอาน้ำมันในกระบวนการบำบัดน้ำเสียออกก่อนปล่อยสู่สิ่งแวดล้อมเพื่อลดผลกระทบต่อสิ่งแวดลอม ระบบนิเวศ รวมถึงชุมชนหรือสามารถนำน้ำที่ปราศจากการปนเปื้อนน้ำมันมาใช้ประโยชน์ได้อีกครั้ง
เครื่องหมุนเหวี่ยงตกตะกอน มีกี่แบบ ?
เครื่องหมุนเวียนตกตะกอน ช่วยสร้างแรงเหวี่ยงหนีศูนย์กลางแยกอนุภาค แยกสาร โดยอาศัยความแตกต่างของความหนาแน่นภายใต้สนามแรงหนีศูนย์กลาง ทั้งนี้อนุภาคจะตกตะกอนในอัตราไม่เท่ากัน การปั่นแยกตะกอนอาจใช้เวลานานพอที่อนุภาคเล็กๆ จะนอนก้นทั้งหมด สำหรับเครื่องหมุนเวียนปั่นตกตะกอน แบ่งเป็น 2 แบบ ดังนี้
1.เครื่องหมุนเหวี่ยงตกตะกอน แบบความเร็วรอบต่ำ
เครื่องหมุนเหวี่ยงตกตะกอนความเร็วรอบต่ำ หรือ low speed centrifuge ส่วนใหญ่จะถูกใช้งานในในห้องปฏิบัติการ โดยจะมีความเร็วรอบไม่เกิน 6,000 รอบต่อนาที นิยมใช้เพื่อแยกสารประเภทเซรั่ม การผสมครีม น้ำยาทางด้านคลินิก รวมไปถึงการวิจัยปิโตรเลียม น้ำมันดิบ ฯลฯ เครื่องหมุนเวียนแบบความเร็วรอบต่ำยังแบ่งออกเป็น 2 รูปแบบหลักๆ ได้แก่
Clinical Centrifuge ใช้แยกยูเรีย ขนาดโรเตอร์ในการใช้งานมีตั้งแต่ 5 ml, 7 ml, 10 ml, 15 ml อีกรูปแบบหนึ่งคือ Multipurpose Centrifuge ใช้แยกน้ำยาทางการแพทย์เซรั่ม ขนาดโรเตอร์ในการใช้งานมีตั้งแต่ 2 ml, 50 ml, 100 ml การปั่นเบี่ยงจะใช้หลักการเหวี่ยงโดยเลือกความเร็วให้ตรงกับขนาดโรเตอร์สามารถตั้งค่าแรง G เพื่อเหวี่ยงสารได้
2.เครื่องหมุนเหวี่ยงตกตะกอน แบบความเร็วรอบสูง
เครื่องหมุนเหวี่ยงตกตะกอนแบบความเร็วรอบสูง หรือ high speed centrifuge ปัจจุบันส่วนใหญ่จะใช้ในห้องปฏิบัติการ และมีความเร็วรอบไม่เกิน 28,000 รอบต่อนาที โดยทั่วไปจะใช้ในการปั่นแยกสารประเภทตัวอย่างที่เป็นเลือด การทดลองด้าน Bio-Chemisty ฯลฯ เครื่องหมุนเวียนตัวตะกอนแบบความเร็วรอบสูงนั้นแบ่งออกเป็น 2 รูปแบบหลักๆ ได้แก่
HEMATOCRIT CENTRIFUGE ใช้สำหรับแยกพลาสม่าออกจากเลือด โดยขนาดของโรเตอร์จะมีทั้งขนาด 1.5 ml และ 2 ml สามารถตกตะกอนได้รวดเร็วและใช้ระยะเวลาสั้น ส่วนรูปแบบที่ 2 คือ HIGH SPEED REFRIGERATED CENTRIFUGE ใช้กับเคมีพันธุกรรมที่ต้องควบคุมอุณหภูมิในหลอดทดลอง มีช่วงอุณหภูมิ -15 ถึง - 40 องศาเซลเซียสและสามารถตั้งค่าแรง G ในการเหวี่ยงได้ ทำให้ใช้เวลาในการตกตะกอนน้อย
วิธีการใช้เครื่อง Centrifuge
ควรเลือกส่วนประกอบเครื่องหมุนเหวี่ยงอย่างโรเตอร์ ให้เหมาะสมกับขนาดของภาชนะที่ใส่ตัวอย่างและความเร็วในการหมุน อย่างไรก็ตามศึกษาได้จากคู่มือของเครื่องปั่นแรงเหวี่ยงตกตะกอน
- สำหรับขั้นตอนการนำตัวอย่างใส่ลงไปในโรเตอร์ นำตัวอย่างไปชั่งน้ำหนักก่อนเพื่อให้มีน้ำหนักใกล้เคียงกันในแต่ละหลอดไม่ควรใส่ตัวอย่างลงไปเกิน 3 ส่วน 4 ของหลอด
- เปิดฝาโรเตอร์นำตัวอย่างใส่ตรงข้ามเพื่อให้เกิดความสมดุล จากนั้นปิดฝาโรเตอร์ให้แน่น ก่อนนำโรเตอร์ใส่ในเครื่องโดยให้เปิดฝาเครื่อง Centrifuge ออกแล้วนำโรเตอร์ใส่ลงไปในเครื่องจากนั้นใช้สกูยึดโรเตอร์ใส่ลงไปตรงกลางแล้วขันให้แน่น ปิดฝาเครื่องให้เรียบร้อย
- ขั้นตอนต่อไปเป็นการเปิดใช้งานเครื่องโดยเริ่มจากการเปิดเครื่องฆ่าเชื้อด้วยระบบสเตอริไลเซอร์ กดปุ่มเปิดจากทางด้านหลัง รอให้ตัวเลขด้านบนเป็น 220 จากนั้นกดปุ่มเปิดสวิตช์ตัวเครื่องปั่นหมุนเหวี่ยงตกตะกอน
- ตั้งค่าฟังก์ชันโดยหมุนซ้ายหรือขวา เลือกฟังก์ชันการหมุนแบบรอบต่อนาที จากนั้นให้เลือกความเร็วรอบที่ต้องการ
- หลังจากเลือกรอบการหมุนต่อนาทีได้แล้ว กดปุ่มหนึ่งครั้งแล้วหมุนไปด้านขวาหรือซ้ายเพื่อเลือกฟังก์ชันต่อไป ซึ่งเป็นการตั้งเวลา เมื่อตั้งเวลาได้แล้วให้กดปุ่มฟังก์ชัน 1 ครั้งแล้วหมุนไปด้านขวาหรือซ้ายเพื่อตั้งค่าอุณหภูมิที่ต้องการ เมื่อตั้งค่าฟังก์ชั่นที่ต้องการได้แล้วให้กดปุ่ม start ได้เลย
การดูแลรักษาเครื่องหมุนเหวี่ยง และเครื่องปั่นเหวี่ยงตกตะกอน
- ถอดอะแดปเตอร์ออกมาทำความสะอาดเดือนละ 1 ครั้งหรือตามระเบียบของห้องปฏิบัติการจับที่ด้านบนของอะแดปเตอร์แล้วดึงขึ้นตามความเอียงของมุมหัวปั่น หลังจากทำความสะอาดอย่าลืมตรวจดูจนแน่ใจว่า Adapter แห้งสนิทก่อนนำกลับเข้าไปในหัวปั่น
- ใช้ผ้าชุบสารละลายฆ่าเชื้อที่ไม่มีฤทธิ์กัดกร่อน บีบผ้าให้แห้งพอหมาดๆ แล้วเช็ดทำความสะอาดฝาเครื่อง รวมถึงส่วนต่างๆจากนั้นนำแห้งเช็ดที่ตัวเครื่องอีกทีเพื่อให้แห้งสนิท
- ห้ามใช้สารที่มีฤทธิ์กัดก่อนเด็ดขาดในการทำความสะอาดไม่ควรใช้ของเหลวหรือน้ำพ่นเพื่อทำความสะอาดภายในเครื่องเพราะอาจทำให้อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์เสียหายได้
- การทำความสะอาดเครื่องหมุนเหวี่ยงตกตะกอนรวมถึงเครื่องมือทุกชนิดจะต้องดึงสายไฟที่เสียบกับปลั๊กออกก่อนแล้วควรสวมถุงมือรวมถึงชุดป้องกันร่างกายเสมอ
- หมั่นตรวจเช็คความแม่นยำของเครื่องด้วยการสอบเทียบตามลักษณะความถี่ในการใช้งานอย่างเช่น 1 ปีต่อครั้ง 6 เดือนต่อครั้งหรือ 3 เดือนต่อครั้ง เพราะความเร็วรอบการหมุนมีผลกับอัตราการตกตะกอนของอนุภาค อาจทำให้ผลการวิเคราะห์คลาดเคลื่อนหรือส่งผลต่อคุณภาพของผลิตภัณฑ์ได้
เครื่องปั่นเหวี่ยงตกตะกอน (Centrifuge) ราคาเท่าไหร่ ?
เครื่องปั่นเหวี่ยงตกตะกอนมีราคาที่แตกต่างกันออกไป ราคาอาจต่างกันตามประเภท รุ่นหรือยี่ห้อ โดยเครื่องปั่นเหวี่ยงตกตะกอนชนิดตั้งโต๊ะจาก Rakmor ราคาเริ่มต้นเพียง 27,000 บาท ได้เครื่องปั่นแรงเหวี่ยงตกตะกอนที่มีคุณภาพ ได้มาตรฐานระดับสากล มีการรับประกันสินค้า สามารถเปลี่ยนขนาดหัวปั่นได้ ปรับการใช้งานได้หลายรูปแบบ ใช้ทั้งงานทดลองด้านชีวะเคมี ภูมิคุ้มกันจุลสีห์ พันธุกรรมศาสตร์รวมถึงใช้ตรวจสอบทางคลินิกทั่วไป
สำหรับเครื่องปั่นเหวี่ยงตกตะกอน ถือเป็นเครื่องมือแพทย์ที่มีความสำคัญและถูกนำมาใช้ประโยชน์ในอุตสาหกรรมต่างๆ มากมาย โดยเฉพาะการใช้งานทางการแพทย์ ซึ่งการใช้งานเครื่อง Centrifuge ควรศึกษาจากคู่มือหรือปรึกษาผู้เชี่ยวชาญ และที่สำคัญคือการเลือกซื้อเครื่องปั่นเหวี่ยงตกตะกอนจะต้องซื้อเครื่องที่มีคุณภาพ และได้มาตรฐานเท่านั้น แต่ถ้าไม่รู้จะซื้อจากที่ไหน สามารถสั่งซื้อได้เลยที่ Rakmor.com รับรองว่าได้เครื่องที่ราคาถูก คุณภาพดีแน่นอน