---

การสวนปัสสาวะ คืออะไร

การสวนปัสสาวะ คือ การสอดใส่สายสวน จากภายนอกผ่านท่อปัสสาวะเข้าสู่กระเพาะปัสสาวะ โดยแบ่งตามเทคนิคออกได้ 2 ชนิด คือ การสวนปัสสาวะแบบครั้งคราว (intermittent catheterization)  และ การสวนปัสสาวะแบบคาสาย (indwelling catheterization or retained catheterizations: IUCs)  ในปัจจุบันมักจะหลีกเลี่ยงการคาสายปัสสาวะทิ้งไว้ในกระเพาะปัสสาวะนาน ๆ และหันมาใช้การสวนปัสสาวะเป็นครั้งคราวหรือการสวนปัสสาวะแบบสวนทิ้งแทน เพราะมีเป็นวิธีที่มีประสิทธิภาพในการรักษาคนไข้  การคาสายทิ้งไว้ในท่อปัสสาวะนาน ๆ เปรียบเหมือนดาบสองคม แม้จะช่วยแก้ปัญหาเรื่องการขับถ่ายปัสสาวะได้สะดวกขึ้น แต่ก็อาจมีปัญหาอื่น ๆ ตามมา เช่น คนไข้จะต้องมาเปลี่ยนสายทุก ๆ 1 เดือน หรือต้องมาก่อนถ้าสายยางตัน ในบางกรณีอาจมีอาการเจ็บมีนิ่วหรือมีเลือดออก มีอาการอักเสบติดเชื้อเกิดขึ้นได้บ่อย ๆ

การสวนปัสสาวะเป็นครั้งคราวยัง แบ่งได้อีก 2 แบบ คือ

1.การสวนปัสสาวะด้วยตนเอง

2.ให้ผู้อื่นสวนปัสสาวะให้ในกรณีที่ไม่สามารถช่วยเหลือตนเองได้

 

การใช้สายสวนปัสสาวะ มีประโยชน์อย่างไร

ปัจจุบันมีคนไข้จำนวนไม่น้อยที่พบกับปัญหาการขับถ่ายปัสสาวะ เช่น ปัสสาวะบ่อย ปัสสาวะไม่ออก ปัสสาวะออกโดยไม่รู้ตัว บ่อยครั้งที่การรักษาโดยใช้การยาหรือผ่าตัดไม่สามารถช่วยให้อาการเหล่านี้ดีขึ้นได้  สำหรับประโยชน์ของการใช้สายสวนปัสสาวะแบบครั้งคราวมีดังต่อไปนี้

• อาจทำให้การทำงานของกระเพาะปัสสาวะกับเข้าสู่สภาพปกติได้เร็วขึ้น
• ช่วยลดปัญหาการติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะและการเสื่อมสภาพของไตได้
• ทำให้คนไข้เป็นตัวของตัวเองและไม่เป็นภาระต่อผู้อื่น หรือเป็นภาระต่อผู้อื่นน้อยที่สุด
• ทำให้คุณภาพชีวิตดีขึ้น คนไข้สามารถเข้าสู่สังคมได้โดยไม่สร้างความรำคาญให้กับผู้อื่น
• ช่วยหลีกเลี่ยงปัญหาภาวะแทรกซ้อนและสิ่งที่ไม่พึงประสงค์ที่อาจเกิดขึ้นได้จากการคาสายยางทิ้งไว้

 

สายสวนปัสสาวะมีกี่แบบและกี่เบอร์ 

1.สายสวนปัสสาวะ 2 หาง 2 ทาง

สายสวนปัสสาวะ 2 หาง 2 ทาง ปัจจุบันมี 3 ขนาด หรือ 3 เบอร์ คือ เบอร์ 14 (สีเขียว), เบอร์ 16 (สีส้ม) และเบอร์ 18 (สีแดง) การใช้งานสายสวนปัสสาวะ 2 หาง 2 ทางควรเลือกขนาดสายสวนปัสสาวะที่เหมาะสม สายสวนปัสสาวะที่ผลิตจากยางธรรมชาติ สายสวนปัสสาวะแบบซิลิโคน หรือเคลือบผิวด้วยซิลิโคนอย่างดีและผ่านการฆ่าเชื้อโรคด้วยเพื่อลดอาการแพ้

2.สายสวนปัสสาวะ 3 หาง 3 ทาง

สายสวนปัสสาวะ 3 หาง 3 ทาง ช่องแรกเป็นทางให้ปัสสาวะไหลออกมา ช่องที่ 2 เป็นทางสำหรับใส่น้ำกลั่นบริสุทธิ์ และช่องที่ 3 เป็นทางสำหรับใส่น้ำเกลือหรือน้ำยาเข้าไปเพื่อชะล้างกระเพาะปัสสาวะ ปัจจุบันสายสวนปัสสาวะแบบนี้มีให้เลือกหลายเบอร์ เช่น สายสวนปัสสาวะเบอร์ 12, สายสวนปัสสาวะเบอร์14, สายสวนปัสสาวะเบอร์ 16, สายสวนปัสสาวะเบอร์18, สายสวนปัสสาวะเบอร์ 24

 

อุปกรณ์ที่จำเป็นในการใช้สวนปัสสาวะ มีอะไรบ้าง

1.สายสวนปัสสาวะ

2.สำลีสะอาด

3.กระจกเงา (สำหรับผู้ที่สวนปัสสาวะด้วยตนเอง ที่ยังไม่มีความชำนาญ เพื่อให้เห็นชัดเจนขึ้น)

4.ภาชนะ 2 ใบ (ใบเล็กใช้สำหรับใส่น้ำยาฆ่าเชื้อโรค ใบใหญ่ใช้ใส่น้ำปัสสาวะที่สวนออกมา)

5.น้ำยาฆ่าเชื้อโรคเซฟฟร่อน ผลิตภัณฑ์ฆ่าเชื้อแบคทีเรีย (Zephron)

6.น้ำต้มสุก 500 มิลิลิตร ( CC )

7.เยลลี่ที่ใช้สำหรับหล่อลื่นสายสวนปัสสาวะก่อนที่จะสวนปัสสาวะ

 

การใช้สายสวนปัสสาวะ ต้องเตรียมตัวอะไรบ้าง

1.ล้างมือให้สะอาดด้วยน้ำสะอาด สบู่

2.ตรวจดูสภาพของชุดสวนปัสสาวะและวันที่หมดอายุ

3.เตรียมชุดสวนปัสสาวะในบริเวณแห้งสะอาดโดยวิธีปราศจากเชื้อ ดังนี้

• เปิดชุดสวนปัสสาวะแล้วคีบถุงมือและผ้าสี่เหลี่ยม แล้วเจาะตรงกลางออกวางในผ้าห่อชุดสวนปัสสาวะ
• คีบผ้าก๊อซและสำลีออกจากถ้วยเทน้ำยา Antiseptic Solution ลงในถ้วยใบที่ 1 และเทน้ำปราศจากเชื้อใส่ถ้วยใบที่ 2
• คีบสายสวนปัสสาวะใส่ลงในภาชนะรองรับปัสสาวะ
• ใส่สารหล่อลื่นปริมาณพอควรในภาชนะรองรับหรือผ้าก๊อซปราศจากเชื้อ
• คีบถุงมือและผ้าสี่เหลี่ยมเจาะกลางวางไว้บนภาชนะรองรับปัสสาวะและห่อชุดสวนปัสสาวะตามเดิม

4.เสร็จแล้วให้นำเครื่องใช้ในการสวนปัสสาวะไปที่เตียงผู้ป่วย

5.แจ้งให้ผู้ป่วยทราบว่าจะทำอะไร เพื่อให้ผู้ป่วยไปชำระล้างทำความสะอาดอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอกด้วยตนเอง หรือทำความสะอาดอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอกให้ในกรณีที่ผู้ป่วยไม่สามารถทำเองได้

6.จัดท่าให้ผู้ป่วยนอนหงาย

7.ล้างมือด้วยน้ำยาฆ่าเชื้อ น้ำสะอาด หรือแอลกอฮอล์

ขั้นตอนการสวนปัสสาวะ แบบถูกวิธี ต้องทำอย่างไร

วิธีสวนปัสสาวะมี 2 วิธี ดังนี้

1.การสวนปัสสาวะปล่อยหรือสวนเป็นครั้งคราว

• ล้างมือให้สะอาด เตรียมอุปกรณ์ให้พร้อม
• จัดท่าสวนปัสสาวะให้เหมาะสม หากเป็นผู้หญิงให้นั่งยองแยกขา นอนแยกขาออก 2 ข้าง หรือยืนโดยให้เท้าข้างหนึ่งเหยียบบนเก้าอี้ สำหรับผู้ชายให้ยืนนอนหรือนั่งก็ได้
• ทำความสะอาดบริเวณปากท่อปัสสาวะ
• จับสายสวนห่างจากปลายสายสวนปัสสาวะประมาณ 1 นิ้ว ทาเจลหล่อลื่นที่ปลายสวนปัสสาวะ เพื่อลดอาการระคายเคืองและลดการเจ็บ
• จากนั้นจึงใส่สายสวนปัสสาวะเข้าท่อปัสสาวะผู้หญิงใส่สายสวนเข้าไปลึกประมาณ 3 นิ้ว ผู้ชายใส่ลึกจนสุดสายสวนปล่อยให้น้ำปัสสาวะไหลลงภาชนะรองรับหรือโถส้วม
• เมื่อน้ำปัสสาวะหยุดไหลแล้วให้ดึงสายสวนออกทีละนิด
• ล้างบริเวณอวัยวะสืบพันธุ์และท่อปัสสาวะด้วยน้ำสะอาด โดยใช้ผ้าชุบน้ำสะอาดเช็ด

2.การสวนปัสสาวะคาสายหรือสวนค้าง

• ล้างมือให้สะอาด เพื่อลดโอกาสการติดเชื้อ
• จัดเตรียมเครื่องมือในการใส่สายสวนปัสสาวะ
• จัดท่าผู้ป่วยให้เหมาะสม ผู้หญิงให้นอนหงายชันเข่า ส่วนผู้ชายจัดให้อยู่ในท่านอนหงาย
• ทาสารหล่อลื่นลงไปบนสายสวนปัสสาวะ เพื่อลดอาการระคายเคืองหรือลดอาการเจ็บปวด
• สอดสายสวนปัสสาวะเข้าไปในรูเปิดของท่อปัสสาวะ หากเป็นผู้หญิงให้ลึกอย่างน้อย 2-3 นิ้ว ผู้ชายสอดให้ลึกประมาณ 6-8 นิ้วหรือลึกจนสุด
• แขวนถุงเก็บปัสสาวะให้อยู่ต่ำกว่าระดับกระเพาะของปัสสาวะ

 

สายสวนปัสสาวะชาย และ สายสวนปัสสาวะผู้หญิง มีความแตกต่างกันอย่างไร

สายสวนปัสสาวะชาย

ส่วนใหญ่แล้วจะใช้สารหล่อลื่นเพื่อลดอาการบาดเจ็บ ซึ่งช่วยให้ผู้ป่วยรู้สึกสบายขึ้นขณะใส่สายสวนปัสสาวะผู้ชาย การทาสารหล่อลื่นก่อนสวนปัสสาวะควรทาให้ทั่วสาย เริ่มจากจุดปลายสุดของสายสวนปัสสาวะ สำหรับผู้ชายจะทาสารหล่อลื่นยาว 10-15 เซนติเมตร

สายสวนปัสสวะผู้หญิง

หากเป็นผู้หญิงจะทาสารหล่อลื่นที่สายสวนปัสสาวะผู้หญิง เริ่มจากจุดปลายสุดของสายสวนปัสสาวะเช่นเดียวกัน แต่ให้ทาสารหล่อลื่นยาวประมาณ 6 เซนติเมตร

 

วิธีการทําความสะอาดสายสวนปัสสาวะ ทำอย่างไร

• การทำความสะอาดสายสวนปัสสาวะหรือล้างสายสวนปัสสาวะ สามารถทำความสะอาดได้ง่าย ๆ ด้วยน้ำและสบู่
• จากนั้นให้สะบัดน้ำออก เก็บสายสวนปัสสาวะไว้ในหลอดบรรจุที่มีน้ำยาทำลายเชื้อ
• หรือสามารถทำความสะอาดสายสวนปัสสาวะและชุดสายสวนปัสสาวะ ด้วยการนำไปต้มน้ำให้เดือดอย่างน้อย 20 นาที พร้อมกับเปลี่ยนน้ำยาฆ่าเชื้อที่แช่สายสวนปัสสาวะทุก ๆ 3 วัน

 

ข้อควรระวังในการใช้สายสวนปัสสาวะ มีอะไรบ้าง (สำคัญ จำเป็นต้องรู้)

• หลีกเลี่ยงการปลดข้อต่อระหว่างสายสวนปัสสาวะและดูแลไม่ให้มีอาการหลวมหรือหลุด
• ให้พับสายใกล้ถุงเก็บปัสสาวะทุก ๆ ครั้งเมื่อมีการเคลื่อนย้ายผู้ป่วยหรือถุงเก็บปัสสาวะ
• ไม่ปล่อยให้ถุงปัสสาวะลากไปกับพื้น เพราะอาจทำให้เกิดการปนเปื้อนของเชื้อโรคได้
• สำหรับผู้ป่วยที่เริ่มใส่สายสวนปัสสาวะ ควรใส่สายที่มีขนาดเล็ก เพื่อป้องกันการบาดเจ็บของท่อปัสสาวะ
• ในกรณีที่ผู้ป่วยฝึกยืนหรือฝึกเดิน จะต้องดูแลให้ถุงเก็บปัสสาวะอยู่ในระดับต่ำกว่ากระเพาะปัสสาวะประมาณ 30 เซนติเมตร
• ให้หมั่นสังเกตอาการของผู้ป่วยที่ใส่สายสวนปัสสาวะ หากรู้สึกแสบขัด ไม่สุขสบาย มีไข้ขึ้นสูง มีอาการปัสสาวะรั่วซึมบ่อยรอบ ๆ รูเปิดของท่อปัสสาวะปัสสาวะ มีกลิ่นฉุน มีตะกอนออกมา ลักษณะคล้ายหนอง สีของปัสสาวะเข้มขึ้นหรือคล้ายน้ำล้างมือ อาจเกิดจากการติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะได้
• ดูแลสายสวนปัสสาวะรวมถึงอุปกรณ์ใส่สายสวนปัสสาวะให้ดี ต้องมีความสะอาดสม่ำเสมอ และตรวจสอบสภาพก่อนใช้งาน เช่น ตรวจสอบว่าสายสวนปัสสาวะอุดตันหรือไม่
• เลือกสายสวนปัสสาวะที่มีคุณภาพได้มาตรฐาน ผลิตจากซิลิโคนเกรดดี มีความนุ่มและทำความสะอาดง่าย

 

สายสวนปัสสาวะซื้อได้ที่ไหนบ้าง

การซื้อสายสวนปัจจุบันสามารถหาซื้อได้จากร้านขายอุปกรณ์การแพทย์ ซึ่งทางเรา รักหมอ เมดิคอล ก็มีจำหน่ายสายสวนปัสสาวะชายและหญิงในราคาสุดพิเศษเช่นกันมีทั้งราคาส่ง-ปลีก หรือจะเลือกซื้อผ่านเว็บไซต์ออนไลน์ เช่น Shopee, Lazada ก็ได้เช่นกัน

หากไม่แน่ใจว่าควรเลือกซื้อสายสวนปัสสาวะแบบไหนดีที่ใช้งานได้อย่างปลอดภัย มีความสะอาดได้มาตรฐาน ก็สามารถคลิกสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมกับเจ้าหน้าที่ RAKMOR ได้ตลอด 24 ชั่วโมง ที่นี่